آیا همه افراد به یک اندازه لکنت زبان دارند : طبق نظر روانشناسی تفاوت‌های فردی، انسان‌ها با هم متفاوت هستند و دو نفری کاملا شبیه به همدیگر در جهان وجود ندارد. از این رو هیچ دو انسانی که لکنت زبان دارند دقیقا شبیه یکدیگر نیستند. نحوه آغاز گفتار کودکان گاهی در خلال گفتار طبیعی دچار مشکل می‌شوند.

گاهی هم به صورت سینوسی و پراکنده است. برخی کودکان با تنش‌های روانی ، برخی با تنش‌های فیزیکی و برخی همراه گریه و برخی دچار هول و دستپاچگی می‌شوند. تعدادی از کودکان به صورت آشکار و با تقلا و همراه با لرزش فک و گاهی استرس و برخی با تیک‌های عضلات صورت، سر و گردن مشکل گفتاری خود را نشان می‌دهند.

آیا همه افراد به یک اندازه لکنت زبان دارند

ادامه اختلال گفتاری و لکنت سبب خواهد شد ، ماهیّت گفتار بچه‌ها تغییر کند. برخی بچه‌ها حتی در خلال درمان شبیه سازی ذهنی حالت وقفه‌های گفتاری و تونیک (قفل شدن) گفتاری آنان به حالت کلونیک و تکرار گفتار تبدیل ‌می‌شود که البته این فرآیندی است کاملا قابل پیش بینی و مثبت.

الف) گاهی در خلال لکنت وقفه های گفتاری و حالات قفل، تغییر وضعیت پیدا می‌کند و به حالت تکرار یا کشیده گویی تبدیل ‌می‌شود.

برخی کودکان در عین وقفه و تکرار و کشیدگی، پلک می زنند ، لب‌هایشان می لرزد و سر و گردن خود را تکان می‌دهند. در روش شبیه سازی ذهن به تدریج و با گذشت جلسات درمانی این رفتارها محو ‌می‌شوند. در اکثر قریب به اتفاق کودکان استرس و اضطراب وجود دارد و والدین هم از این حالات کودک دچار نگرانی ‌می‌شوند.

لازم به ذکر است علت اصلی لکنت زبان کودکان و بزرگسالان به ترس، اعم از ترس‌های واقعی یا خیالی از هر چیزی شامل: انسان، حیوان، تاریکی، بازی‌های کامپیوتری و... برمیگردد.

ب) در مشاهده و یادگیری مشاهده‌ای فرد دارای لکنت زبان دیگران را مشاهده و درک و درون سازی می‌کند.

خیلی‌ها گفتار افراد لکنتی را می‌بینند ولی فقط در حدّ دیدن یا شنیدن گفتار نارواست یا شاید بالای ۹۹ درصد این افراد از مشاهده رفتار فرد دارای لکنت زبان دچار لکنت نشوند ولیکن آن یک درصد باقی مانده نه تنها مشاهده، درک و درون سازی می‌کند ، بازنمایی ذهنی انجام ‌می‌شود و صرف دیدن نیست  بلکه به حالتی از یادگیری و مهارت غیرمفید تبدیل ‌می‌شود.

ج) این موارد باعث می‌شود که فرد ضعف در مهارت‌های گفتاری پیدا کند، افرادی که مهارت گفتاری ندارند مثل راننده‌ای هستند که هر چقدر دست و پا کند نمی‌تواند خودرو را به حرکت روان و آرام در بیاورد.
لازم به ذکر است استرس و اضطراب ، خستگی و تشنگی و گرسنگی، خواب‌آلودگی ، هیجانات کم سبب و علت لکنت زبان نیستند بلکه تشدید کننده لکنت هستند.

با این وجود شرایطی هست که فرد لکنتی اعم از کودک و بزرگسال در یک خانواده‌ی آرام ، بدون ترس و تنش اضطراب زندگی می‌کند ولیکن باز هم دچار لکنت ‌می‌شود؛ چرا؟

جواب این سوال به ذهن و عوامل ذهنی برمی‌گردد. ممکن است فرد خواب وحشتناکی دیده باشد یا در شرایط محیطی دیگری دچار ترس شدید شده باشد یا در خارج از محیط خانوادگی تقلید و یادگیری مشاهده‌ای انجام شده باشد و ریتم ، عملکرد ذهنی، کارکرد و نقش گفتاری ذهن را تحت تاثیر قرار داده باشد.
در این موارد هرگز والدین دچار وحشت ، اضطراب و نگرانی نشوند و ممکن است کودک را دچار انزوا و گوشه گیری از جمع و جامعه کنند. 

گوشه گیری نه ‌تنها به درمان لکنت زبان و بهبودی کودک هیچ کمکی نمی‌کند بلکه مشکل گفتاری را پیچیده‌تر و اگر مسئله‌ای کوچک باشد آن را به مسئله‌ای بزرگتر تبدیل می‌کند.
ادامه این روند مانع تحقق استعدادهای کودک شده و آسیب‌های جدی به شکوفایی شخصیت کودک وارد می‌کند.

دکتر محمداحسان تقی‌زاده        
عضو هیئت علمی و عضو انجمن روانشناسان آمریکا (APA)

درمان قطعی لکنت زبان با متد روانشناسی در مرکز توانمندسازی ذهن دکتر تقی زاده